Żnin

Pierwsi ludzie pojawili się w okolicach Żnina kilkanaście tysięcy lat temu – po ustąpieniu lądolodu skandynawskiego i pojawieniu się tundry. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą sprzed 10 tysięcy lat – z okresu paleolitu. Liczne znaleziska archeologiczne świadczą o kontaktach Żnina ze światem antycznym. Kontakty takie umożliwiała droga bursztynowa biegnąca od Adriatyku przez Śląsk i Kalisz do Bałtyku. Przebieg tej drogi przedstawia mapa geografa z Aleksandrii, Ptolemeusza (90-168 r. n.e.). Umieszczony na niej gród Auscaucalis na północ od Konina (Setidava) i Kalisza (Calisia) od niedawna identyfikowany jest przez niektórych badaczy z najdawniejszym Żninem. Auscaucalis zostało odwzorowane na antycznej mapie Klaudiusza Ptolemeusza z lat 142-147 naszej ery.

Historia Żnina

Między nasypem kolejowym a brzegiem Dużego Jeziora Żnińskiego, po prawej stronie rzeki Gąsawki zachowały się elementy wału będące pozostałością wczesno- średniowiecznego grodu (VI-VIII wiek n.e.). Do rozwoju osadnictwa w Żninie przyczyniło się doskonałe położenie geograficzne i warunki topograficzne o cechach obronnych. W początkach XI w. ukształtował się nowy układ przestrzenny osady. Obejmował trzy elementy: na półwyspie gród (siedziba władzy i zarządu administracyjno- wojskowego) i podgrodzie z ludnością rzemieślniczo-wojskową oraz na Ostrowie targ z gospodą i miejscem kultu. Usytuowanie świątyni chrześcijańskiej w tym miejscu wiąże się z darowiznami na rzecz Kościoła obejmującymi plac i urządzenia targowe.

Rynek w żninie


Stacja Wąskotorowa

Polityka

W państwie Piastów wzrosło znaczenie Żnina jako węzła komunikacyjnego. Władza państwowa usadowiła się w grodzie położonym wśród mokradeł brzegu Dużego Jeziora Żnińskiego. Żnin pełnił w tym czasie przede wszystkim funkcję militarną. Sprawował on kontrolę nad przeprawą przez Gąsawkę, jednocześnie blokował najeźdźcom drogę w głąb państwa. W grodzie swoje rezydencje mieli: kasztelan (XI-XIII w.), przedstawiciel władzy państwowej i naczelnik grodu. Świadczy to o istotnej funkcji administracyjnej Żnina. W I poł. XII w. Żnin był już własnością Kościoła. Zostało to potwierdzone w Bulli Gnieźnieńskiej wystawionej przez papieża Innocentego II w dniu 7 lipca 1136 r. dla metropolity Jakuba ze Żnina. Jest to najstarszy dokument zawierający wzmiankę o Żninie (provincia de Znein cum foro). Bulla wymienia 29 pałuckich osad stanowiących własność Kościoła.



Pierwsze wzmianki o Żninie

Według Jana Długosza wojny prowadzone przez Bolesława Krzywoustego (1102-1138) wymusiły potrzebę wybudowania w Żninie fortyfikacji (m.in. umocnienia podgrodzia od nasady półwyspu). Najstarsza wzmianka o Żninie jako mieście pochodzi z 1284 (założenie mennicy arcybiskupiej). Jan Długosz przypisał jednak lokację miasta już arcybiskupowi Janusz (arcybiskup gnieźnieński)ǀJanuszowi (1259-1271). Podobieństwo sformułowanego wg prawa średzkiego ustroju Żnina do uregulowań sformułowanych w akcie lokacyjnym Zdun z 1267 sugeruje jednak okres 1267-1271 jako najbardziej prawdopodobny moment otrzymania praw miejskich.

Kościół w Żninie


  • gotycki kościół (przebudowany) pw. św. Floriana

    kościół św. Floriana
  • gotycka wieża ratuszowa z XIV w

    Gotycka wieża ratuszowa
  • neogotycki kościół poewangelicki pw. NMP królowej Polski z 1909 r.

    kościół pw. NMP królowej Polski
  • dawny magistrat z początku XX wieku.

    Magistrat
  • sufragania – dworek klasycystyczny z XVIII w.

    Sufragania
  • kościół wczesnogotycki (przebudowany) pw. św. Marcina na przedmieściu Góra

    kościół św. Marcina